Ahmet ARSLAN

Bilindiği üzere, ticaret şirketlerinde görev yapan yönetim organına (anonim şirketlerde yönetim kurulu, limited şirketlerde şirket müdürü/müdürleri) huzur ücreti/hakkı ödenmektedir.
Huzur ücretinin miktarı bir gider olarak şirketin kârını azalttığından huzur ücretinin miktarı bazı tartışmaları beraberinde getirmektedir.
Ayrıca, şirketlerde şirket ortaklarına kârdan pay (kâr payı) ödenir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre şirketler kâr etse dahi kâr payı (temettü) dağıtmak zorunda değildir. Bununla birlikte, şirketin yönetim organında yer alan hakim ortaklara yüksek tutarda huzur ücreti ödenmesi örtülü kâr payı dağıtımı sonucunu doğurabilmektedir.
Kamu kaynağı (sermayesi) kullanan kamu şirketlerinde ise huzur ücretinin miktarı sadece şirket ortağı olan kamu idarelerinin değil, vergi mükellefi olarak toplumun da dikkatini çekmektedir.
Bu nedenle, huzur ücretlerinin nasıl belirlenmesi gerektiği konusunun ilgili mevzuat ve emsal yargı içtihatları ışığında irdelenmesi önem arz etmektedir.
1. Huzur Ücretleri Nasıl Belirlenir?
6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre, anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine, tutarı esas sözleşmeyle veya genel kurul kararıyla belirlenmiş olmak şartıyla huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim ve yıllık kârdan pay ödenebilir.
Aynı kanunda; yönetim kurulu üyelerinin seçimi, süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye ve prim gibi haklarının belirlenmesi, ibraları hakkında karar verilmesi ve görevden alınmaları şirket genel kurulunun devredilemez yetkileri arasında sayılmıştır.
Aynı kanuna göre, limited şirketlerde şirket müdürlerinin ücretlerinin belirlenmesi şirket genel kurulunun devredilemez yetkileri arasındadır.
Dolayısıyla, anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerine, limited şirketlerde ise şirket müdürü/müdürlerine huzur ücreti ödenip ödenmeyeceği veya söz konusu ücretin tutarı şirket genel kurulu tarafından belirlenir.
Bu bağlamda, anonim şirketlerde yönetim kurulu üyelerinin, limited şirketlerde ise şirket müdürü/müdürlerinin, tutarı ne olursa olsun, huzur ücretlerini kendilerinin belirlemesi yasal olarak mümkün değildir.
2.Huzur Ücretlerinin Belirlenmesinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yukarıda da belirtildiği üzere, huzur ücretleri şirketin kârını azaltan bir gider kalemi olduğu için bütün ortakların menfaatine ilgilendirdiği gibi şirket yönetiminde yer alan şirketin hakim ortaklarına ödenen huzur ücreti ise özellikle azınlıktaki şirket ortaklarının menfaatini ilgilendirmektedir.
Zira, ülkemizde bazı şirketlerde belli bir ortağı ortaklıktan çıkmaya zorlamak amacıyla şirketin birikmiş çok miktarda kârı bulunmasına karşın şirket genel kurulunda kâr payı dağıtımı kararı alınmamakta ve fakat şirket yönetiminde yer alan şirketin hakim ortakları kendilerine yüksek tutarda huzur ücreti belirlemek suretiyle aslında kâr payı dağıtımıyla amaçlanan sonucu elde etmektedir. Huzur ücretlerinin aşırı yüksek belirlenmesi örtülü kâr payı dağıtımı veya örtülü kazanç dağıtımı anlamına gelebilmektedir.
Bu şekilde bir tutum vergi mevzuatı açısından da sorunlu olduğu gibi sermayenin korunması ilkesi ve eşit işlem ilkesine aykırılık teşkil eder.
Huzur ücretinin miktarı konusunda 6102 sayılı Kanunda alt veya üst sınır bulunmamakla birlikte, Yargıtay içtihatlarına göre, huzur hakkı ve ücretin belirlenmesinde şu kriterlerin dikkate alınması gerekmektedir:
- Mali hakların yönetim kurulu üyesinin harcayacağı emek ve mesai ile orantılı olması,
- Emsal şirketlerdeki ücretler ile paralel olması,
- Şirketin mali durumu ve geçmiş uygulamaları ile uyumlu olması ve
- Kâr payı hakkını ihlal etmeyecek nitelikte olması.
Her genel kurul kararı gibi huzur ücretlerinin belirlenmesine ilişkin genel kurul kararları da ticaret mahkemesinde dava konusu edilebileceğinden yukarıda belirtilen kriterlere uygun olarak belirlenmeyen genel kurul kararları mahkeme kararıyla iptal edilebilir.
3. Huzur Ücretlerinde Üst Limit Var Mı?