Hilmi Bahadır BARÇIN

Ülkemizde sürekli gündemde olan bir alandır kamu ihaleleri. Mevzuatın sürekli değiştirilmesi ile siyasilerin ve ihalelere katılmak isteyenlerin; gerek kurumlara gerekse de özel sektöre yapılan operasyonlarla bürokratların ve önemli derecede ki kazançlar nedeniyle de firmaların her an olarak takip ettiği bir alandır.

İhalelere katılmak isteyen firmaların uymaları gereken kurallar, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda yer almaktadır. Bu Kanunda yer alan kurallardan bir tanesi de, cezai yaptırım olan ihalelerden yasaklanmanın hangi hallerde uygulanacağı ve ihalelere yasaklı olan kişilerinde ihalelere katılamayacağına dair düzenlemelerdir.

Kanun koyucu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 17’nci maddesinde yasak fiil ve davranışları ayrıntılı olarak belirtmekle birlikte; hangi olayların yasak fiil ve davranış olduğu daha çok Kamu İhale Kurulu ve sürecin devamındaki idari yargıda alınan yargı kararları ile ortaya konulmaktadır. Makalemizde, aynı IP numarasından doküman indiren isteklilerden sadece birisinin teklif vermesi durumunda isteklilerin değerlendirme dışı bırakılıp haklarında yasaklılık işlemi uygulanıp uygulanmayacağı açıklığa kavuşturulmaya çalışılacaktır.

1. 4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU ÇERÇEVESİNDE İHALELERDEN YASAKLANMA

Kamu ihalelerinden yasaklanma istekli firmalar açısından ağır bir yaptırım olmakla beraber diğer şirketlerin hukuki haklarının korunması açısından da zaman zaman uygulanması gereken bir yaptırım kararıdır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinde yer alan “İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:

a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.

b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.

c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.

d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekâleten birden fazla teklif vermek.

e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak. Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.”

Hükmü kamu ihalelerinde istekli firmaların yasaklanmasını gerektiren hallerin sıralandığı ve düzenlendiği temel hukuki düzenlemedir.

2. İHALEDE AYNI IP NUMARASINDAN DOKÜMAN İNDİRİP TEKLİF VERENLERİN YASAKLANMA KONUSU

Konuya geçmeden önce, ihalelerde aynı IP numarasından doküman indirip teklif verenlerin ihale de ki durumları açıklanacaktır.

2.1. IP Numarası Nedir?

IP adresi, bir cihazı internet veya yerel ağ üzerinde tanımlayan benzersiz bir adres olup IP-İnternet Protokolü anlamına gelmektedir.

2.2. Aynı IP Üzerinden Doküman İndirip Teklif Göndermek, İhalelerde Hangi Sebeple Yasak Fiil ve Davranış Olarak Değerlendirilmektedir?

Kamu İhale Kurulu’nun 15.01.2025 tarihli ve 2025/UY.II-200 sayılı kararında, isteklilerin aynı IP adresinden doküman indirmesinin daha sonra farklı IP adresleri üzerinden ihaleye teklif vermiş olsalar dahi irade birliği çerçevesinde birlikte hareket edildiğine dair kuvvetli kanıt (karine) oluşturacağı bu bağlamda başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Görüleceği üzere Kamu İhale Kurulu aynı IP üzerinden ihalelere katılma durumunu 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Yasak fiil ve davranışlar” başlıklı 17’nci maddesinin (b) bendinde yer alan “İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.” eylemi doğrultusunda değerlendirilmektedir.

2.3. Danıştay’ın Konuya Bakış Açısı