Ahmet ARSLAN

Mali raporlama standartları; bir işletmenin veya kurumun mali durumu ve performansının başka bir işletme veya kurumunki ile karşılaştırılmasına ve mali tablo kalemlerini aynı dilde ifade edilmesine imkan sağlayan standartlardır. Mali tabloların söz konusu standartlara uygun şekilde hazırlanması işletme veya kurum hakkında güvenilir, tutarlı ve şeffaf bilgi edinilmesine yardımcı olmaktadır.
Ülkemizdeki mali raporlama standartları genellikle uluslararası standartlar benimsenerek belirlenmiştir.
Bu bağlamda, özellikle 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile küçük büyük tüm işletmelerin mali tablolarını uluslararası muhasebe ve finansal raporlama standartlara uygun şekilde hazırlanması yönünde çalışmalar yapılmıştır.
Kamu sektöründe ise 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile tahakkuk esaslı muhasebe sistemi benimsenmiş ve kapsam dahilindeki kamu idarelerinin mali tablolarını Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki Devlet Muhasebe Standartları Kurulu tarafından belirlenen muhasebe standartlarına uygun şekilde hazırlamaları öngörülmüştür.

1. Özel Sektör İşletmelerine İlişkin Mali Raporlama Standartları
Özel sektör işletmelerinin mali raporlama standartlarına uygun şekilde raporlama yapmalarına ilişkin esas düzenleme 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununda yapılmıştır. Söz konusu kanunun 88’inci maddesine göre; Kanunun 64 ilâ 88’inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişiler (tacirler) münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır.
Söz konusu kanunun verdiği yetkiye dayanarak KGK tarafından işletmelerin hacmine göre aşağıdaki standartlara yayımlanmıştır.
1- Bağımsız denetime tabi işletmeler için: TFRS ve BOBİ FRS.
2- Bağımsız denetime tabi olmayan işletmeler için: KÜMİ FRS.
Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS): Türkiye Muhasebe Standardı, Türkiye Finansal Raporlama Standardı, Türkiye Muhasebe Standardı Yorum ve Türkiye Finansal Raporlama Standardı Yorum adlarıyla yayımlanan standartları ifade eder
Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS): Bağımsız denetime tâbi olup Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını uygulamayan işletmelerin uygulayacakları finansal raporlama standardıdır.
Küçük ve Mikro İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (KÜMİ FRS): Bağımsız denetime tabi olmayıp ihtiyari olarak Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını veya Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardını uygulamayan, TTK’nın 64 ilâ 88’inci madde hükümlerine tabi gerçek ve tüzel kişilerin finansal tablolarının gerçeğe uygun, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgi sağlamasını teminen ihtiyari olarak uygulayacakları finansal raporlama standardıdır.
Bağımsız denetime tabi şirketler 29/11/2022 tarihli ve 6434 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe konulan “Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar” ile belirlenmiştir.
KGK tarafından yayımlanan “TMS Uygulama Kapsamına İlişkin Kurul Kararı” karar gereğince;
1- Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi işletmeler, Bankacılık Kanunu uyarınca Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun düzenleme ve denetimine tabi işletmeler, sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca faaliyet izni verilmiş A grubu yetkili müesseselerden belirli kriterleri karşılayan işletmeler münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında TFRS’leri,
2- Bağımsız denetime tabi olup, zorunlu TFRS uygulama kapsamında yer almayan kurum, kuruluş ve işletmeler münferit ve konsolide finansal tablolarının hazırlanmasında ise BOBİ FRS’leri,
uygulamak zorundadır.
Bağımsız denetime tabi olup, zorunlu TFRS uygulama kapsamında yer almayan kurum, kuruluş ve işletmeler finansal tablolarının hazırlanmasında ihtiyari olarak TFRS’leri uygulayabilir.
“Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar” uyarınca bağımsız denetime tabi olmayan gerçek ve tüzel kişi tacirler tarafından ise aşağıdaki finansal tabloların hazırlanmasında KÜMİ FRS uygulanacaktır:
1- Bağımsız Denetime Tabi Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar kapsamı dışında olup diğer mevzuat uyarınca bağımsız denetime tabi olarak hazırlanan finansal tablolarda ve
2- Belirli alanların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu kurum, kurul veya kuruluşlarca talep edilen denetimden geçmiş veya KGK tarafından yayımlanan standartlara atıf yapılarak hazırlanması istenen finansal tablolarda.
Yukarıdaki işletmeler dışındaki küçük ve mikro işletmeler (bağımsız denetime tabi olmayan işletmeler) TTK uyarınca hazırlayacakları finansal tablolarda KGK tarafından zorunluluk getirilinceye kadar KÜMİ FRS’yi ihtiyari olarak uygulamayı tercih edebilirler. Bununla birlikte, KGK tarafından zorunluluk getirilmesi halinde söz konusu işletmeler de mali tablolarını KÜMİ FRS’ye uygun şekilde hazırlamak zorundadır.
Bağımsız denetime tabi olmayan işletmeler vergisel açıdan ticari defterleri ve mali tablolarını Tekdüzen Muhasebe Sistemi denilen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde yer alan düzenlemelere uygun şekilde hazırlar. Bununla birlikte, söz konusu işletmeler TFRS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS’leri de uygulayabilir.
1. TMS & TFRS
Türkiye Muhasebe Standartları (TMS)